Bhai Ajit Singh Baba (1957-1991): A Fearless Sacrifice

ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ…

ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਰਖਵਾਲਾ ਹੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ? ਜਾਣੋ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਉਹ ਅਣਕਹੀ ਗਾਥਾ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।

---

ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ: ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

ਭੂਮਿਕਾ: 1980ਵਿਆਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਰਿਪੇਖ

1980ਵਿਆਂ ਦਾ ਦਹਾਕਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਦੌਰ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਲਹਿਰ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਸ਼ਾਈ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਨੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।

ਇਸੇ ਲੜੀ ਵਿੱਚ, 1973 ਦਾ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮਤਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰਿਆ। ਇਸ ਮਤੇ ਰਾਹੀਂ ਸੂਬੇ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਕਰਨਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੇਗਾਨਗੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਾਰਨ ਆਈ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਗੁੱਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਸ ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। 1978 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸਿੱਖ-ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਝੜਪ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ, ਨੂੰ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਮੋੜ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇੱਕ ਵੱਖਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।

ਇਸ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਸਿਖਰ ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ‘ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਸ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਸਿੱਖ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਛੱਡੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ‘ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਸੀ।

ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਦਰਾੜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਸੰਘਰਸ਼, ਜਿਸਨੂੰ ‘ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਇਸੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਵਰਗੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦਾ ਉਭਾਰ ਹੋਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਰਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ।

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ

ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ

ਕਈ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਨਵੰਬਰ 1957 ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਰਦਾਰ ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਆਮ ਪੇਂਡੂ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਤੀਜੀ ਜਾਂ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਬੱਦਲ ਛਾ ਗਏ।

ਇਸ ਔਖੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਜ਼ਮੀਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਈ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਬਿਰਯਾਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ¹⁵।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਮੁੱਲੀਆਂ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ) ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ, ਬੀਬੀ ਕੁਲਵੰਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਪਰ, ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬੀਬੀ ਕੁਲਵੰਤ ਕੌਰ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆ ਗਈ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੱਤੀ।

Punjab Police ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣ

1971 ਵਿੱਚ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾੜੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡ ਕੇ Punjab Police ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਲੰਧਰ ਦੀ ਪੀ.ਏ.ਪੀ. ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਟੋਲ ਪਲਾਜ਼ਾ ‘ਤੇ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਉਦਾਰਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ; ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਲੱਤ ਕੱਟੀ ਗਈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਖੂਨ ਵਹਿ ਗਿਆ, ਤਾਂ Ajit Singh Baba ਨੇ ਆਪਣਾ ਖੂਨ ਦੇ ਕੇ ਉਸਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ।

1974-75 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਲੌਰ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਟਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਡਰਿੱਲ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਹੈੱਡ ਡਰਿੱਲ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਇੱਕ ਡਰਿੱਲ ਮਾਸਟਰ ਵਜੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਨਵੇਂ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਸ ਭੂਮਿਕਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਮੁਕੇਰੀਆਂ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਅਤੇ ਝਾਕੋਲਾਰੀ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ) ਵਿਖੇ ਹੋਈ। 1983 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲੌਰ ਪੀ.ਟੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਏ.ਐਸ.ਆਈ. (ASI) ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਉਸ ਸਮੇਂ, Ajit Singh Baba ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ Sikh ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ ਜਿਸਨੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਰਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 1980ਵਿਆਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਜਾਂ ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ਤੇ ਧੱਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਪਰਿਵਰਤਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਡੂੰਘੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ।

ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਦੌਰ

1984 ਦਾ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ: ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ’ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ

ਸਾਲ 1984 ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਫਿਲੌਰ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ, ਤਾਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ (S.P.) ਨਾਲ ਤਿੱਖੀ ਬਹਿਸ ਹੋ ਗਈ ¹⁵। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ S.P. ਨੇ Sikh ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ ਸਨ। Ajit Singh Baba, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਵਾਨ Sikh ਸਨ, ਇਹ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ S.P. ਨੂੰ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ S.P. ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਉਸੇ ਸ਼ਾਮ ਆਪਣੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, Ajit Singh Baba ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ S.P. ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ S.P. ਘਬਰਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਹਿ ਨਾ ਸਕਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ। ਇਸ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ, S.P. ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5-6 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ।

ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਇਕੱਲੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਪਰ, ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦਿਆਂ, Ajit Singh Baba ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖੇ ਚਾਕੂ ਨਾਲ S.P. ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਝਗੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਸ ਡੂੰਘੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ Punjab Police ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਰਾਹ

S.P. ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਜਲੰਧਰ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਪਰਿਵਰਤਨ ਇਸੇ ਜੇਲ੍ਹ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਆਇਆ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਦੇ ਮੁਖੀ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਨਾਲ ਹੋਈ। ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਖੁਦ Punjab Police ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਆਗੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।

ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਗੱਲਾਂਬਾਤਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Ajit Singh Baba ਨੂੰ Sikh ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਪੰਥ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟਣ ਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਭਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਨ।

ਰਾਜ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੈਦ ਨੇ ਅਕਸਰ ਆਮ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਲ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਬਾਗੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣਾ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਦਾ ਪ੍ਰਣ

ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲਿਆ। ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਗਏ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਕੇ ਪੂਰਨ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬਣ ਗਏ। ਉਹ ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਅਤੇ ਪੱਕੇ ਨਿਤਨੇਮੀ ਬਣ ਗਏ। ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਿਤਨੇਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੈਰਾਗਮਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਜੋਦੜੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਲਹੂ ਦਾ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਤਰਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਪੰਥ ਨਾਲ ਗ਼ੱਦਾਰੀ ਨਾ ਕਰਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ “ਝੂਠੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ” ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ, ਸਗੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ Sikh ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੇ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬੱਚੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਦਾਤ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਮਹਿਤਾ) ਵਿਖੇ ਛੱਡ ਆਉਣ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਪੰਥਕ ਕਾਰਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰਨ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।

ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਵਾਈਆਂ

ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ। KCF ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਖਾੜਕੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ Sikh ਰਾਜ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ, ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਸੀ ⁸। ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ Ajit Singh Baba ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਇਸਦੇ ਮੁਖੀ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ।

Ajit Singh Baba ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਪਿਛੋਕੜ KCF ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸੰਪਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਸੀ। ਇਸ ਗਿਆਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਆਮ ਖਾੜਕੂਆਂ ਲਈ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ Punjab Police ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਇੱਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਡਰਿੱਲ ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਆਪਣੇ ਹੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਡੂੰਘੇ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਰਿਬੈਰੋ ’ਤੇ ਹਮਲਾ: ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕਾਰਵਾਈ

KCF ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਵਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਜੂਲੀਓ ਫਰਾਂਸਿਸ ਰਿਬੈਰੋ ‘ਤੇ ਹੋਇਆ ਹਮਲਾ ਸੀ। ਰਿਬੈਰੋ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਬੇਰਹਿਮ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, Ajit Singh Baba ਨੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ।

ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਲਿਸ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੀਪ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਜਲੰਧਰ ਸਥਿਤ ਪੀ.ਏ.ਪੀ. ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਗੇਟ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ S.P.D. ਵਰਦੀ ਦੇਖ ਕੇ ਗਾਰਡਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਪਿਛੋਕੜ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਸੀ। ਜੀਪ ਸਿੱਧੀ ਰਿਬੈਰੋ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਵਧੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਟਹਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੋਲੀ ਰਿਬੈਰੋ ਦੀ ਬਾਂਹ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ।

ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਸਿੰਘ ਜੀਪ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਮੁੱਖ ਗੇਟ ਵੱਲ ਵਧੇ, ਤਾਂ ਗਾਰਡਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ‘ਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ Ajit Singh Baba ਦੀ ਬੰਦੂਕ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਮੁੜ ਚੱਲ ਪਈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਮੁੱਖ ਗੇਟ ਦੇ ਗਾਰਡ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਇਹ ਹਮਲਾ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੀ ਪੰਥ ਪ੍ਰਤੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਿੱਜੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।

ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਸਬਕ

ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਰਿਬੈਰੋ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, Ajit Singh Baba ਦਾ ਨਾਮ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਇੱਕ ਭੀੜੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ, ਜਿੱਥੇ ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਦੁਕਾਨ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਮਾਰੂਤੀ ਵੈਨ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਪਰ ਕੇਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੁਕ ਕੇ ਬਚ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਬਾਕੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੋਂ ਨਿਕਲਣਾ ਪਿਆ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਨਾਮ ਖਾੜਕੂ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਪਿਛੋਕੜ ਕਾਰਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ Ajit Singh Baba ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਰਿੱਲ ਮਾਸਟਰ ਸਨ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਦੇ ਮਨੋਬਲ ‘ਤੇ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਸੀ।

ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਦਾ ਜਵਾਬ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ’ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ

ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। Ajit Singh Baba ਦੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਅਕਸਰ ਛਾਪੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ।

ਇਸੇ ਕੜੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਵਾਪਰੀ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ, ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ, ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਚੁੱਕ ਲਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਕਣਕ ਦੇ ਇੱਕ ਗੋਦਾਮ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਦੇ ਕੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਚੋਰੀ ਦਾ ਝੂਠਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ Punjab Police ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਕਤਲਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਤੇ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ “ਸ਼ੱਕੀ” ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਕਸਰ “ਸਮੂਹਿਕ ਸਜ਼ਾ” ਦੀ ਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਖਾੜਕੂਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਭੋਗ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਰਸਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਇਸ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਕਿ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੇ ਭੋਗ ‘ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਣਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ Ajit Singh Baba ਨੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੋਹ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਸਦਮਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਰਾਹ ਤੋਂ ਹਟਾ ਨਾ ਸਕੀ।

ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ: ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਮਾਂ-ਰੇਖਾ

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਪਲਬਧ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ:

ਸਾਲ	ਉਮਰ (ਲਗਭਗ)	ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾ/ਕਾਰਵਾਈ	ਸਥਾਨ	ਵੇਰਵਾ/ਸਰੋਤ
1957	0	ਜਨਮ	ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ	ਮਾਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮ ਹੋਇਆ।
~1965	8	ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ	ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ	ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਆਇਆ; ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲੀ।
1971	14	Punjab Police ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ	ਜਲੰਧਰ	ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
1974-75	17-18	ਡਰਿੱਲ ਕੋਰਸ ਅਤੇ ਹੈੱਡ ਡਰਿੱਲ ਇੰਸਪੈਕਟਰ	ਫਿਲੌਰ	ਪੁਲਿਸ ਟਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ।
~1978	21	ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ	ਪਿੰਡ ਮੁੱਲੀਆਂ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ	ਬੀਬੀ ਕੁਲਵੰਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ; ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਣੇ।
~1983	26	ਪਤਨੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ	–	ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪਤਨੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ।
1984	27	S.P. ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਅਤੇ ਹਮਲਾ	ਫਿਲੌਰ	Sikh ਧਰਮ ਦੇ ਅਪਮਾਨ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਹੋਇਆ।
1984	27	ਜੇਲ੍ਹ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ	ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ, ਜਲੰਧਰ	KCF ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਇਆ।
1984	27	ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਣ	ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ	ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋ ਗਏ।
1986	29	ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਰਿਬੈਰੋ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ (ਅਨੁਮਾਨਿਤ)	ਪੀ.ਏ.ਪੀ. ਕੈਂਪਸ, ਜਲੰਧਰ	KCF ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ।
1980s	–	ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਦਬਾਅ	ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ	ਭਰਾ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ

ਭਾਈ ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜੀਵਨ 1980ਵਿਆਂ ਅਤੇ 1990ਵਿਆਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੰਕਟ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਗਾਥਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਜੋ ਰਾਜ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦਾ ਸੀ, ਤੋਂ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਾਗੀ, ਜੋ ਉਸੇ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਿਵਰਤਨ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਖਰੇਵਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ Sikh ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Operation Blue Star ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਜੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਤੋਂ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਲੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ, ਨਾਲ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿਵਾਦਿਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਿਆਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ।

ਅੱਜ, Sikh ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਈ ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਅਤੇ ‘ਬਾਬਾ’ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਲਿਦਾਨ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਨਿਆਂ, ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸਦੀਵੀ ਸਵਾਲਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀ Sikh ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਬਾਬਾ ਠਾਰਾ ਸਿੰਘ Baba Thara Singh (1952-1984)

---

ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)

1. ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਕੌਣ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ Punjab Police ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ?

• ਭਾਈ Ajit Singh Baba (ਜਨਮ 1957) ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਉਂਟਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਉਹ 1980ਵਿਆਂ ਦੀ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਧੇ ਬਣੇ। ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਦਸਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ Punjab Police ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।

2. ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਘਟਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਛੱਡ ਕੇ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ?

• 1984 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਫਿਲੌਰ ਵਿਖੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ (S.P.) ਵੱਲੋਂ Sikh ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਸ ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਟਕਰਾਅ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ Sikh ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।

3. ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਵਿੱਚ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ?

• KCF ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਣਨੀਤਕ ਯੋਧੇ ਬਣ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਪਿਛੋਕੜ ਨੇ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਕਈ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

4. ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਨੇ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਿਆ?

• ਸਰਕਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਅਕਸਰ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ, ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ, ਦੀ ਮੌਤ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ।

5. ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Ajit Singh Baba ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

• Sikh ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਾਇਕ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ Sikh ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਲਿਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ‘ਬਾਬਾ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜੁੜਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

---

ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼

ਇਸ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੇਖ ( ਭਾਈ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ…) ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹਨ? ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਰਥਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ ‘ਤੇ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਖੋਜ-ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰੀਏ।

“ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਬਰਸੀ ਸਮਾਗਮਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਦੀਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਆਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਵਿਕਲਪਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦੀਆਂ ਹਨ।” 

ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ  Facebook Page “ ਅਤੇ YouTube Channel ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। “ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ।” (Let’s together understand and reflect upon these important pages of history.)।

Disclaimer and Editorial Policy

The information and analysis presented in this article are based on a synthesis of publicly available sources, including historical documents, academic research, human rights reports, and journalistic works.

Our objective is to provide a comprehensive and impartial analysis of complex historical events and figures. We acknowledge that history is often subject to differing interpretations, and our goal is to present these various perspectives in a balanced and factual manner.

The author and publisher do not intend to defame any individual or group, hurt any religious or cultural sentiments, or promote any form of hatred or animosity. While every effort is made to ensure accuracy and cite credible sources, the publisher is not liable for any unintentional errors.

This content is intended for informational and educational purposes. Readers are encouraged to engage with this material critically and conduct their own research to form their own informed conclusions.

✍️ About the Author – Kulbir Singh Bajwa
Kulbir Singh is an Ireland-based digital creator, entrepreneur, and the founder of PunjabiTime.com. His platform is dedicated to reviving Punjabi culture and Sikh history through emotionally compelling and meticulously researched content. He bridges continents and generations with powerful storytelling that aims to educate, inspire, and unite the global Punjabi community. 
Follow his work for stories that matter and a vision that builds a stronger future. 🌍

© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।

#AjitSinghBaba #SikhHistory #KharkuLehar #Punjab1984 #HumanRights #KCF #PunjabPolice #SikhResistance